Mô Hình CAPM Là Gì? Ứng Dụng Trong Chứng Khoán

Được sử dụng nhiều trong đầu tư chứng khoán, mô hình CAPM được nhà đầu tư lựa chọn để đo lường mức độ lợi nhuận kỳ vọng của một cổ phiếu hay danh mục cụ thể. Do đó, nếu hiểu rõ cách thức công thức này cùng những lưu ý quan trọng, bạn sẽ biết cách lựa chọn cổ phiếu tốt hơn. Ở bài viết này cùng EFX tìm hiểu kỹ hơn về mô hình định giá vốn tài sản (mô hình CAPM) trong chứng khoán nhé!

Mô hình CAPM (mô hình định giá tài sản vốn) là gì?

Mô hình định giá tài sản vốn (Capital Asset Pricing Model – CAPM) là mô hình mô tả mối quan hệ giữa rủi ro và lợi nhuận kỳ vọng. Trong mô hình này, lợi nhuận kỳ vọng của một chứng khoán bằng lợi nhuận không rủi ro (risk – free) cộng với một khoản bù đắp rủi ro dựa trên cơ sở rủi ro toàn hệ thống của chứng khoán đó. Rủi ro không toàn hệ thống không được xem xét trong mô hình này do nhà đầu tư có thể xây dựng danh muc đầu tư đa dạng hóa để loại bỏ loại rủi ro này.

Mô hình CAPM do William Sharpe phát triển từ những năm 1960 và được ứng dụng rất nhiều trong đầu tư chứng khoán. Mặc dù còn có một số mô hình khác nỗ lực giải thích động thái thị trường nhưng mô hình CAPM là mô hình đơn giản và có khả năng ứng dụng sát thực với thực tiễn.

Công thức tính CAPM

Trong chứng khoán, công thức tính của mô hình CAPM là tổng của lợi tức không có rủi ro và phần bù rủi ro. Trong đó, phần bù rủi ro chính là khoản bồi thường của nhà đầu tư nếu chấp nhận rủi ro khi hệ thống không thể đa dạng hóa được, lúc này tỷ suất sinh lợi sẽ lớn hơn lãi suất phi rủi ro. Công thức tính toán cụ thể là:

• Re là lợi tức kỳ vọng trên tài sản cụ thể. Mức này sẽ là kỳ vọng của riêng nhà đầu tư hoặc dựa trên dữ liệu lịch sử của các chỉ số cụ thể, ví dụ như S&P500.
• Rf là mức lãi suất phi rủi ro. Đây là loại lãi suất mà rủi ro gần như bằng 0. Tại các nước Châu ÂU, chứng khoán kho bạc Hoa Kỳ được sử dụng để đại diện cho mức lãi suất phi rủi ro. Ngoài ra, Rf cũng thường được lấy dựa trên lãi suất trái phiếu kho bạc chính phủ 10 năm.
• Rm là lợi tức từ thị trường hoặc mức lợi nhuận trên một chỉ số kinh tế có thể so sánh.
• Beta là độ nhạy của chứng khoán trước sự thay đổi của thị trường. Beta = 1 nghĩa là rủi ro bằng mức trung bình thị trường. Beta > 1 là khi rủi ro cao hơn mức trung bình thị trường. Beta <1 là mức rủi ro thấp hơn mức trung bình của thị trường.

Theo công thức, phần bù rủi ro chính là phần Rm – Rf, còn Beta được hiểu thước đo sự biến động thị trường, thể hiện cổ phiếu đang biến động ít hay nhiều hơn thị trường.

Ví dụ về mô hình CAPM

Giả sử trong danh mục đầu tư của bạn sở hữu cổ phiếu A và B với hệ số rủi ro lần lượt là 1.5 – 0.7. Giả định mức lợi nhuận phi rủi ro là 7%, lợi nhuận danh mục thị trường thực tế là 13.4%, tỷ trọng 2 cổ phiếu trong danh mục bằng nhau, nếu áp dụng CAPM, lợi nhuận kỳ vọng được xác định:

ER (Cổ phiếu A) = 7+ 1.5 * (13.4 – 7) = 16.6%

ER (Cổ phiếu B) = 7 + 0.7 * (13.4 – 7)= 11.48%

Tỷ suất lợi nhuận của danh mục = 0.5 * (16.6+11.48) = 14.04%

Có thể thấy, chỉ dựa vào mô hình CAPM nhà đầu tư có thể xác định được mức lợi nhuận kỳ vọng cụ thể đối với danh mục đầu tư này. Ngoài ra, các con số tính toán ở trên còn được dùng như một tỷ lệ chiết khấu giúp xác định giá trị hiện tại của dòng tiền từ tương lai.

Giả sử nếu giá cổ phiếu A đang là 20.000 đồng và giá trị hiện tại của dòng tiền trong tương lai dùng tỷ lệ là 16.6% ⇒ cổ phiếu A đang được định giá tương đối. Nếu giá trị hiện tại nhỏ hơn 20.000 đồng, cổ phiếu A đang bị định giá rẻ. Từ đó, bạn sẽ có được kế hoạch điều chỉnh mua hoặc bán để thay đổi danh mục đầu tư, tăng tỷ lệ lợi nhuận kỳ vọng cao hơn.