Lưu ký chứng khoán là thuật ngữ rất quen thuộc với những ai từng tìm hiểu và tham gia đầu tư chứng khoán. Tuy nhiên, nhiều nhà giao dịch chưa thật sự hiểu rõ về ý nghĩa của hoạt động lưu ký chứng khoán là gì. Cùng EFX đi vào tìm hiểu chi tiết ngay trong bài viết này nhé.
Lưu ký chứng khoán là gì?
Đây là hoạt động gồm việc nhận ký gửi, bảo quản và chuyển giao sở hữu chứng khoán của các nhà đầu tư. Hoạt động này được quản lý bởi Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (viết tắt là VSD). Trung tâm sẽ quản lý hiệu quả, đồng thời đảm bảo quyền lợi, lợi ích của chủ sở hữu chứng khoán.
Sau khi lưu ký chứng khoán, tài sản này sẽ ghi nhận vào tài khoản đứng tên người đầu tư. Trong các trường hợp giao dịch trên sàn, tài khoản chứng khoán sẽ được ghi tăng hoặc giảm mà không cần phải sử dụng các các giấy tờ, chứng chỉ quỹ.
Điều kiện đăng ký lưu ký chứng khoán là gì?
Trong quy định tại Điều 57 Luật chứng khoán 2019 có nêu rõ về điều kiện đăng ký trong hoạt động LKCK. Theo đó:
“Đối với Ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán khi đáp ứng các điều kiện sau đây:
(i) Có Giấy phép thành lập và hoạt động tại Việt Nam, trong đó có hoạt động lưu ký chứng khoán;
(ii) Đáp ứng tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu theo quy định của pháp luật về ngân hàng, hoạt động kinh doanh có lãi trong năm gần nhất;
(iii) Có địa điểm, trang bị, thiết bị phục vụ hoạt động lưu ký, thanh toán giao dịch chứng khoán.
Đối với Công ty chứng khoán được đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán khi được cấp phép thực hiện nghiệp vụ môi giới chứng khoán.”
Nguyên tắc lưu ký chứng khoán
Thông thường, nguyên tắc hoạt động của việc lưu ký chứng khoán là để đảm bảo quyền lợi của nhà đầu tư. Cụ thể như sau:
- Trong trường hợp nhà đầu tư không thể đến VSD để thực hiện lưu ký trực tiếp, họ sẽ phải thông qua thành viên lưu ký. Sau đó thành viên lưu ký tái lưu ký chứng khoán của họ tại VSD.
- Khi lưu ký thông qua thành viên lưu ký, nhà đầu tư cần lưu ý những điều sau để được quản lý tài sản:
- Số dư trên tài khoản nhà đầu tư phải luôn khớp với số dư tài khoản lưu ký của thành viên lưu ký khi đăng ký thông qua họ tại VSD.
- Thông tin chi tiết của tài khoản phải trùng khớp với dữ liệu sở hữu của người đầu tư tại VSD. Nếu có sai sót, VSD phải thông báo kịp thời đến khách hàng để tiến hành điều chỉnh ngay.
- Chứng khoán được lưu ký tại VSD là tài sản của khách hàng, phải được quản lý tách biệt với tài sản của trung tâm. VSD hoàn toàn không được phép sử dụng tài sản của khách cho lợi ích riêng hoặc cho bên thứ ba.
Lưu ký chứng khoán để làm gì?
Tại sao lại có hoạt động lưu ký chứng khoán, mục đích hay ý nghĩa của việc lưu ký là gì?
- Lưu ký là điều kiện trước hết để chứng khoán có thể giao dịch trên thị trường thông qua Sở giao dịch.
- Việc lưu ký giúp tiết kiệm chi phí in ấn các chứng chỉ chứng khoán, chi phí bảo quản, cất trữ.
- Giảm tình trạng chứng khoán bị hư hỏng, thất lạc hoặc mất cắp.
- Đảm bảo tính thanh khoản nhanh, gia tăng vòng quay vốn trên thị trường nói chung, nhà đầu tư nói riêng.
- Giảm rủi ro hoạt động của thị trường. Nâng cao uy tín, an toàn cho các bên tham gia.
Thay vì bạn phải nằm giữ một loạt cổ phiếu, trái phiếu giấy thì giờ đây, sau lệnh đặt mua thành công, số chứng khoán thuộc sở hữu của bạn được cập nhật dưới dạng dữ liệu trên hệ thống lưu ký tập trung. Hình thức nắm giữ có thay đổi từ hữu hình sang vô hình nhưng giá trị của nó hoàn toàn giống nhau.
Hệ thống lưu ký của thành viên kết nối trực tiếp với hệ thống của VSD trong việc truyền dữ liệu, cập nhật và theo dõi chi tiết. Như vậy tránh các thiếu sót trong quá trình hoạt động, đảm bảo đúng và đủ tài sản của nhà đầu tư.
Có bắt buộc phải lưu ký chứng khoán không?
Sẽ bắt buộc phải lưu ký chứng khoán nếu nhà đầu tư muốn giao dịch chứng khoán trên sàn giao dịch. Rõ ràng mua bán thông qua sàn mang lại hiệu quả đầu tư tốt hơn, việc lưu ký cũng rất đơn giản, vì vậy bạn nên đăng ký lưu ký chứng khoán. Nếu không thì bạn phải tìm đến tận đơn vị phát hành, đăng ký mua với họ và hưởng quyền lợi từ họ. Rất mất thời gian và chi phí, có thể không mua được cổ phiếu tốt, đôi khi bạn sẽ bỏ lỡ nhiều cơ hội đầu tư tuyệt vời.
Tuy nhiên hiện nay vẫn có những đơn vị phát hành chứng khoán chưa lưu ký, thường phát hành tập trung cho những cổ đông lớn có sẵn. Tùy theo mục đích mà bên phát hành sẽ hoặc không đăng ký lưu ký. Nhưng đối với nhà đầu tư, lời khuyên cho bạn là hãy đăng ký tài khoản lưu ký chứng khoán để thuận tiện giao dịch nhé.
Qua bài viết trên chắc hẳn bạn đã nắm được những kiến thức và thông tin cơ bản về lưu ký chứng khoán. Hiểu và nắm bắt chính xác hoạt động lưu ký, từ đó yên tâm hơn khi đăng ký tham gia cũng như giao dịch trên sàn chứng khoán. Hãy cập nhật thường xuyên những kiến thức tài chính tại EFX để có được những bài học tài chính bổ ích nhé!