DAO là gì? Đây chắc hẳn là thắc mắc của rất nhiều người khi tham gia vào lĩnh vực Crypto hay thị trường đầu tư tiền ảo. Để hiểu rõ cũng như cập nhật đúng những thông tin mới nhất về DAO, hãy cùng EFX khám phá ngay trong bài viết này nhé.

DAO là gì?

DAO là viết tắt của thuật ngữ Decentralized Autonomous Organization, nghĩa là tổ chức tự trị phi tập trung. Không giống như các tổ chức lớn như Microsoft, Google có cơ quan lãnh đạo, mô hình này hoạt động hoàn toàn tự chủ và độc lập mà không cần cơ quan trung gian.

Theo đó, hệ thống được vận hành nhờ các quy tắc chung được đặt ra trong Smart content (hợp đồng thông minh). Những biểu quyết, thỏa thuận hay quyết định đều được công khai minh bạch trên nền tảng này.

Hiện có hơn 100 DAO hoạt động mảng khác nhau có thể kể đến như: Protocol DAOs, Investment DAO,  DAO Operating Systems Grants DAO, Social DAOs, Collector DAOs, Service DAOs, Media DAOs.

Cách thức hoạt động

Dựa vào các Smart contract, mô hình sẽ trực tiếp tiếp nhận và tiến hành làm việc với các thông tin ở bên ngoài và bắt đầu thực hiện. Vì vậy, cách thức hoạt động của mô hình không cần sự can thiệp của con người.

Các quy tắc và dữ liệu giao dịch đều sẽ được lưu trữ công khai trên blockchain tương ứng. Mọi quy tắc hoạt động của mô hình đều tiến hành dựa vào cơ chế bỏ phiếu từ cộng đồng. Trong đó, các đề xuất nào có nhiều phiếu tán thành nhất sẽ được thực hiện.

Hiểu đơn giản hơn, mô hình này hoạt động giống như các tổ chức, quốc gia tuy nhiên khác ở chỗ các tô chức và quốc gia phân chia thành nhiều hệ thống tầng lớp quản trị nhưng mô hình này thì hoàn toàn không có cơ chế này. Trong khi đó, mô hình sử dung cơ chế kinh tế để tạo sự gắn kết giữa các thành viên và tổ chức.

Các loại hình DAO

DAO có 2 loại hình phổ biến nhất được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Token Based DAO

Token đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong sự vận hành của một DAO. Token được ví như mạch máu hiện diện ở khắp mọi nơi trong Crypto.

• Các blockchain như bitcoin, Ethereum: Khi các Miner đảm bảo được tính bảo mật cho mạng lưới sẽ được nhận phần thưởng là token.
• Trong các Protocol như Maker DAO, Uniswap, Sushi Swap, … token holders có quyền được biểu quyết các quyết định.

Token Based có ưu điểm là khả năng mở rộng rất tốt bởi bất kỳ cá nhân nào cũng quyền sở hữu token. Tuy nhiên, việc tận dụng nguồn lực và đi đến các thống nhất chung gặp nhiều khó khăn.

Organization – Shared based DAO

Organization đại diện cho một nhóm tổ chức có chung mục tiêu trong một lĩnh vực cụ thể. Các thành viên sẽ sử dụng Shares (cổ phần) để biểu quyết các quyết định của tổ chức.

Tiêu biểu như trong The LAO, khi tham gia góp vốn bạn sẽ nhận được lượng Shares tương ứng với số vốn đã góp. Bạn sẽ có các biểu về bỏ phiếu, đề xuất các dự án để các thành viên khác xem xét biểu quyết có nên đầu tư hay không.

Các mô hình trong cùng một lĩnh vực không nhất thiết dùng chung một model mà có thể dùng nhiều model khác nhau. Như The LAO và Yield Guild Games tuy trong cùng một lĩnh vực Ventures DAO nhưng The LAO sử dụng Shared-Based model còn Yield Guild Games lại sử dụng model token-based với YGG token.

Ứng dụng trong thực tế

Mô hình DAO ngày càng được áp dụng nhiều hơn trong nhiều lĩnh vực xã hội hiện nay. Một số ứng dụng dễ thấy nhất như:

Lĩnh vực tiền điện tử

• Bitshares: Cung cấp khả năng tự quản lý tốt với hệ thống bỏ phiếu nâng cao. Thời gian xử lý 3 giây, tích hợp sẵn nền tảng defi.
• Bitcoin: Là mô hình sơ khai đầu tiên vì cách thức hoạt động của Bitcoin dựa trên sự đồng thuận của số đông.
• Dash: Hoạt động dựa trên sự khuyến khích tiền tệ các bên liên quan là Masternodes. Những thành viên sẽ có quyền bỏ phiếu khi họ mua Dash, các thành viên tham gia đưa ra các quyết định theo quy tắc đã đặt ra.
• Marker DAO: Được xem là một phần nhỏ của hệ thống lớn Marker Protocol. Hệ thống vận hành dựa trên sự kết hợp 2 tài sản tiền điện tử là Dai và MKR. Dai giữ nhiệm vụ cho phép thực hiện các giao dịch mà không cần bên thứ ba như Ngân hàng, chính phủ,… MKR cung cấp cho người tham gia các quyền bỏ phiếu biểu quyết.
• Bit DAO: BIT là governance token đi kèm với quyền đề xuất, bỏ phiếu biểu quyết. BitDAO có mục tiêu là xây dựng nền kinh tế mã hóa phi tập trung cho tất cả mọi người. Đây là một giao thức được quản lý bởi BIT holder

Các lĩnh vực khác

• Các tổ chức phi lợi nhuận: Cá nhân có thể nhận quyên góp ẩn danh và quy mô là các thành viên đến từ mọi nơi trên thế giới. Các thành viên tham gia sẽ biểu quyết sử dụng số tiền quyên góp này.
• Công ty Audit: Cho phép quản lý các dự án tự động, cải tiến và bảo mật tốt hơn nhằm cải thiện các hoạt động kiểm toán.
• Chính phủ: Mô hình DAO sẽ tăng cường giám sát, kiểm toán hoặc bỏ phiếu thực hiện các hợp đồng, các quy trình, đấu thầu, …

Tiềm năng của các dự án DAO

Hiện nay, sự phát triển của mô hình này được cho là gắn liền với blockchain và tính phi tập trung. Bên cạnh đó, trong bối cảnh các tổ chức truyền thống đang ghi nhận nhiều sự việc liên quan đến việc lạm dụng quyền hạn, thao túng tài sản gây thiệt hại lớn đối với cả doanh nghiệp thì mô hình càng được nhiều người trên thế giới quan tâm hơn cả.

Ngoài ra, thị trường tiền điện tử đang ngày càng có những bước tiến lớn và tác động đáng kể đến đời sống, nguồn thu nhập của rất nhiều người dùng. Chưa kể đến việc thị trường này còn mở ra nhiều cơ hội để người dùng có thể dễ dàng tiếp cận và hưởng lợi, chẳng hạn như DeFi, NFT,… Mô hình này xuất hiện và là nơi giúp cho người dùng trên toàn thế giới có thể trải nghiệm, cải thiện tài chính,…