Chỉ số CPI là một chỉ số quen thuộc nếu bạn hay theo dõi các thông tin kinh tế. CPI còn được gọi là chỉ số tiêu dùng, sử dụng để đo lường mức giá của một giỏ hàng tiêu biểu. Chỉ số này có ý nghĩa quan trọng trong nền kinh tế vĩ mô của một đất nước. Vậy chỉ số CPI là gì? Có ý nghĩa như thế nào? Hãy cùng EFX tìm hiểu qua bài viết sau đây nhé!
Chỉ số CPI là gì?
Chỉ số CPI là viết tắt của Consumer Price Index, được gọi là Chỉ số giá tiêu dùng. Đây là một chỉ số tính theo phần trăm nhằm phản ánh mức độ thay đổi tương đối của giá hàng tiêu dùng theo thời gian.
Những thay đổi trong chỉ số giá tiêu dùng được sử dụng để đánh giá sự biến động giá cả sinh hoạt. Chỉ số CPI của một quốc gia theo dõi giá cả của hàng hóa và dịch vụ hàng ngày mà các hộ gia đình mua. Điều này bao gồm các lĩnh vực bao gồm thực phẩm, quần áo, phương tiện đi lại và chi tiêu giải trí.
Sự thay đổi của chỉ số giá trong một khoảng thời gian được gọi là lạm phát dựa trên chỉ số CPI, hay lạm phát bán lẻ. Nói chung, chỉ số CPI được sử dụng như một chỉ báo kinh tế vĩ mô về lạm phát. Đây được xem là một công cụ của Ngân hàng Trung ương và Chính phủ để kiểm tra sự ổn định giá cả, làm công cụ giảm phát trong tài khoản quốc gia.
Ý nghĩa của chỉ số CPI là gì?
Chỉ số CPI là một trong các chỉ số kinh tế quan trọng dùng để đo lường mức độ lạm phát. Đồng thời, chỉ số CPI này cũng phản ánh tính hiệu quả của các chính sách kinh tế của một quốc gia. Chỉ số CPI là chỉ số cần thiết để cung cấp cho Chính phủ, doanh nghiệp cũng như người dân cái nhìn tổng quan hơn về sự thay đổi của giá cả chung.
Chỉ số CPI là hồi chuông cảnh báo sự độ biến động của giá bán lẻ hàng hóa dịch vụ, tiêu dùng. Qua đó chỉ số CPI được sử dụng để theo dõi sự thay đổi của các chi phí sinh hoạt theo thời gian. Khi chỉ số này tăng lên có nghĩa mức giá tiêu thụ trung bình tăng lên và ngược lại.
Như vậy, chỉ số CPI là yếu tố nền tảng để kịp thời đưa ra các chính sách liên quan đến kinh tế. Nắm bắt được sự thay đổi về giá cả giúp cho Chính phủ có biện pháp điều chỉnh hoặc đề xuất các chính sách kinh tế phù hợp nhằm tránh các rủi ro. Chẳng hạn như lạm phát quá cao hay những nguy cơ về khủng hoảng kinh tế.
Chỉ số CPI thường theo sát chỉ số giảm phát GDP bởi vì tiêu dùng chiếm một phần tỷ lệ rất lớn trong GDP. Chính vì vậy, chỉ số CPI được dùng để xác định tỷ lệ lạm phát. Nó còn được sử dụng trong việc đánh giá sức mua của đồng tiền của một quốc gia. Nếu mức giá tăng thì sức mua tiền tệ giảm bởi vì đồng tiền đang mất giá. Lúc này, người dân thường tích lũy các dạng tài sản khác ví dụ như vàng hoặc ngoại tệ.
Cách tính chỉ số CPI
Việc tính chỉ số CPI cũng rất đơn giản. Cách tính tiêu chuẩn gồm 4 bước sau đây:
- Bước 1: Cố định giỏ hàng hóa tiêu biểu: Thông qua điều tra thống kê, chúng ta sẽ xác định được lượng hàng hóa và dịch vụ mà một người tiêu dùng điển hình thường hay mua.
- Bước 2: Xác định giá cả sản phẩm: Thống kê tất cả giá cả của các mặt hàng trong giỏ hàng hóa ở mỗi thời điểm.
- Bước 3: Tính toán chi phí để mua giỏ hàng hóa bằng cách dùng số lượng nhân với giá cả của từng loại hàng hoá rồi sau đó cộng lại.
- Bước 4: Tính chỉ số tiêu dùng cho các năm theo công thức sau:
Trong đó:
- t: Là thời kỳ cần tính CPI
- Năm cơ sở được lấy bất kỳ, thông thường sẽ theo chu kỳ 5 – 7 năm
Các vấn đề thường hay gặp khi tính chỉ số CPI
Sẽ có 3 vấn đề chính thường gặp khi tính toán chỉ số CPI. Xuất phát từ bản chất là sử dụng giỏ hàng hóa cố định nên đã gây ra nhiều vấn đề khiến cho chỉ số này bị hạn chế. Cụ thể là:
Chỉ số CPI không thể phản ánh độ lệch thay thế
Do công thức tính chỉ số CPI sử dụng giỏ hàng cố định nên trường hợp tất cả các mặt hàng cố định trong giỏ hàng đều đồng loạt tăng giá thì người dân có xu hướng ít tiêu dùng các mặt hàng này hơn.
Một xu hướng thường thấy trong tiêu dùng là khi có một sản phẩm, hàng hóa hoặc dịch vụ có giá tăng, họ sẽ chuyển sang tiêu dùng các sản phẩm, dịch vụ với mức giá thấp hơn. Chính vì điều này đã làm chỉ số CPI đã đánh giá cao hơn so với mức giá thực tế.
Chỉ số CPI không nói lên được sự thay đổi của chất lượng hàng hoá
Một vấn đề khác cũng đã được chỉ ra khi tính toán chỉ số tiêu dùng chính là sự phản ánh chưa đủ, chưa đúng với các loại mặt hàng hóa mới xuất hiện. Cũng bởi vì chỉ số CPI sử dụng giỏ hàng hóa cố định nên trong trường hợp xuất hiện hàng hóa mới thì người tiêu dùng sẽ có xu hướng sử dụng một đơn vị tiền tệ nào đó có thể mua được nhiều sản phẩm hơn. Vì vậy, chỉ số CPI không phản ánh được sức mua gia tăng của đồng tiền. Điều này chỉ số CPI sẽ đánh giá mức giá cao hơn so với giá thực tế.
Chỉ số CPI không chỉ ra được sự xuất hiện của những hàng hoá mới
Khi tính chỉ số CPI, chúng ta sử dụng giỏ hàng hóa cố định. Nếu trong trường hợp có thêm hàng hóa mới thì một đơn vị tiền tệ có thể mua được các sản phẩm đa dạng hơn. Chỉ số CPI lúc này sẽ không phản ánh được sự gia tăng sức mua của đồng tiền vì thế lại đánh giá mức giá cao hơn so với thực tế.
Thông qua bài viết, EFX mong các nhà đầu tư có thêm kiến thức thực hiện giao dịch thành công và thu được nhiều lợi nhuận.
Xem thêm các thông tin và nhận hỗ trợ tại Fanpage
Chúc các nhà đầu tư luôn thành công!