Chi Phí Cơ Hội Là Gì? Cách Áp Dụng Trong Đầu Tư Chứng Khoán

Chi phí cơ hội là mức phí mà bạn nhất định phải trả dù chọn bất kỳ phương án nào. Nó thường được sử dụng để giúp mọi người đưa ra phương án đầu tư, kinh doanh hay bất kỳ quyết định nào trong cuộc sống. Vậy chi phí cơ hội là gì? Ý nghĩa và cách áp dụng như thế nào? Cùng EFX làm rõ vấn đề này trong bài viết dưới đây.

Chi phí cơ hội là gì?

Chi phí cơ hội (Opportunity Cost) được định nghĩa là phần thu nhập mất đi do đã không lựa chọn một cơ hội đầu tư khác. Chi phí cơ hội là khái niệm được vận dụng rất thường xuyên và rộng rãi trong kinh doanh. Chi phí cơ hội của một phương án được lựa chọn là giá trị của phương án tốt nhất bị bỏ qua khi thực hiện sự lựa chọn đó hay nói cách khác là lợi ích mất đi khi chọn phương án này mà không chọn phương án khác.

Lấy ví dụ một cách đơn giản, nếu bạn lựa chọn bỏ ngang một công việc với mức lương 15 triệu/tháng để tự kinh doanh, chi phí cơ hội của lựa chọn này chính là 15 triệu/tháng.

Chi phí cơ hội trong đầu tư chứng khoán

Trong đầu tư chứng khoán, chi phí cơ hội là một yếu tố quan trong cần được lưu tâm trước khi ra các quyết định đầu tư.

Giả sử bạn có 200 triệu tiền nhàn rỗi và đang lựa chọn giữa gửi tiết kiệm hay đầu tư chứng khoán, dưới đây là các chi phí cơ hội bạn có thể bỏ lỡ:

• Nếu chọn đầu tư vào thị trường chứng khoán thay vì gửi tiền vào ngân hàng với lãi suất 7%/ năm, việc gửi tiết kiệm chính là chi phí cơ hội bạn bỏ lỡ.
• Nếu bạn lựa chọn đầu tư chứng khoán, việc đánh giá khả năng sinh lời giữa các doanh nghiệp để lựa chọn đầu tư vào một doanh nghiệp tốt nhất, khi đó các phương án đầu tư bị bỏ qua chính là các chi phí cơ hội.

Chi phí cơ hội được xác định được bằng công thức:

OC = FO – CO

Trong đó:

OC (Opportunity cost): Chi phí cơ hội

FO (Return on best foregone option): Lợi nhuận của lựa chọn hấp dẫn nhất

CO (Return on chosen option): Lợi nhuận của lựa chọn được chọn

Ví dụ: Nhà đầu tư có 200tr để lựa chọn đầu tư vào 2 mã cổ phiếu: ABC và DEF, lợi suất dự kiến của mã ABC trong 4 tháng là 20% tương đương 40tr, lợi suất dự kiến của mã cổ phiếu DEF trong 3 tháng là 15% tương đương 30tr.

Chi phí cơ hội khi nhà đầu tư lựa chọn đầu tư vào mã ABC được tính như sau:

OC = FO – CO = 40 – 30 = 10tr

 Thông qua việc nhận thức được những lợi ích, cơ hội bị mất đi khi ra quyết định, nhà đầu tư cũng có thể đo lường tương đối được giá trị của những phương án đó. Nhờ vậy, hiểu về chi phí cơ hội giúp nhà đầu tư có những quyết định phù hợp khi tính đến các cơ hội có thể bị bỏ qua.

Áp dụng chi phí cơ hội trong đầu tư chứng khoán

Thị trường chứng khoán là kênh đầu tư được nhiều người lựa chọn cả trong ngắn hạn và dài hạn. Ưu điểm của đầu tư chứng khoán là bạn được linh hoạt lựa chọn các phương án đầu tư.

Để thành công trên thị trường, bạn cần có kiến thức phân tích tình hình tài chính và tiềm năng tăng trưởng của doanh nghiệp.

Trong đầu tư, việc lựa chọn doanh nghiệp tốt và thời điểm ra quyết định vô cùng quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ suất lợi nhuận của bạn. Do đó, hiểu và áp dụng nguyên tắc chi phí cơ hội giúp bạn giảm thiểu rủi ro và có chiến lược phù hợp.

Ví dụ: Bạn đang có số tiền nhàn rỗi là 200 triệu. Bạn đang cân nhắc ba phương án sau:

• Đầu tư chứng khoán với tỷ suất sinh lời dự kiến 15%-20%/ năm. Bạn cần có kiến thức nhất định về đầu tư, đọc hiểu báo cáo tài chính. Lựa chọn doanh nghiệp tốt, tiềm năng phát triển.
• Gửi tiết kiệm ngân hàng với lãi suất 7-8%/ năm. Độ rủi ro thấp nhất, tính thanh khoản cao, không cần tốn nhiều thời gian theo dõi danh mục tài sản.
• Đầu tư chứng chỉ quỹ với tỷ suất lợi nhuận là 8-10%/ năm. Độ rủi ro trung bình. Chỉ cần định kỳ kiểm tra danh mục đầu tư. Có thể linh hoạt chọn lựa quỹ đầu tư.

Nếu lựa chọn phương án gửi lãi suất tiết kiệm hoặc chứng chỉ quỹ thì bạn sẽ đánh đổi lợi nhuận tiềm năng từ chứng khoán có khi tăng trưởng đến 30%/ năm nếu đầu tư đúng thời điểm thị trường tốt.

Nếu lựa chọn đầu tư chứng khoán thì bạn có thể đạt mức sinh lời cao, nhưng nếu thị trường rủi ro, bạn có thể mất cơ hội hưởng lãi suất ổn định khi gửi tiết kiệm ngân hàng hoặc chứng chỉ quỹ. Ngoài ra, nếu đầu tư chứng khoán, bạn cần nhiều thời gian hơn để nghiên cứu, phân tích doanh nghiệp, theo dõi danh mục đầu tư.

Ưu và nhược điểm của chi phí cơ hội

Công thức tính đơn giản, dễ áp dụng trong nhiều tình huống khác nhau. Dưới góc độ một cá nhân, nhà đầu tư hay quản lý kinh doanh, bạn cần hiểu rõ những ưu nhược điểm chi phí cơ hội là gì để sử dụng đúng cách.

Ưu điểm

Không thể chối cãi, chi phí này giúp suy nghĩ thấu đáo hơn về các phương án lựa chọn. Khi đó, bạn quản trị được kỳ vọng khi chấp nhận đánh đổi lợi ích từ các phương án khác.

Chi phí cơ hội còn hỗ trợ bạn phân tích giá trị tương đối của từng lựa chọn dựa trên các tiêu chí chung.

Nhược điểm

Bên cạnh những lợi ích có thể nhận biết, chi phí cơ hội vẫn còn vài hạn chế trong phân tích đầu tư và đánh giá dự án kinh doanh.

Để ra quyết định, không chỉ đơn giản là một bài toán cộng trừ. Ở mỗi phương án, bạn cần thời gian nghiên cứu, so sánh nhiều khía cạnh khác nhau. Nếu không có đủ thời gian và nguồn lực, bạn khó có tất cả thông tin cần thiết để phân tích.

Ngoài ra, chi phí cơ hội là chi phí đo lường dự kiến trong tương lai, không có chắc chắn ở thời điểm hiện tại. Do đó, chi phí này không được hạch toán vào báo cáo kế toán doanh nghiệp.